„Dzieje się” codziennie w każdym hotelu. „Dzieje się” więc i w branży hotelarskiej. W skali każdego roku wydarzeń zasługujących na wspomnienie i uwagę jest zbiera się bardzo dużo. Ponieważ sprawiedliwe umieszczenie wszystkich w skondensowanym i obiektywnym podsumowaniu wydaje się niemal niemożliwym, już po raz drugi publikujemy przegląd subiektywny. Jest to przegląd wydarzeń zaistniałych i prognozowanych - wydarzeń, które potrząsnęły lub dopiero potrząsną rynkiem noclegowym w Polsce. Oczywiście na skalę tego rynku.
2011
Styczeń
Rok zaczął się od podwyżki VAT. Podwyżki symbolicznej, bo zaledwie jednoprocentowej. Ale nie był to koniec wzrostów. Według wszelkich danych, świat od kilku miesięcy wychodził z kryzysu, zatem w hotelach miało rosnąć zarówno obłożenie, jak i ceny. W pierwszym przypadku odnotowano wzrosty. W drugim o takowe – przynajmniej w Polsce – było o wiele trudniej. Gości wprawdzie zaczęło przybywać, ale ponieważ był - i nadal jest - to głównie gość krajowy, średnia cena sprzedanego pokoju stała w miejscu. No, może z minimalną tendencją spadkową.
Znaczenie: szybciej niż gości przybywa nie tylko pokoi w hotelach, ale miejsc noclegowych w innych obiektach, zatem wraz z niższym przychodem na pokój i miejsce, branża musi bardziej gimnastykować się w poszukiwaniu wyższej rentowności, a poszczególne obiekty w poszukiwaniu rentowności w ogóle. Styczeń
Zimą wyrósł Chaber
Funkcjonowanie rozpoczął pierwszy z zapowiadanych od kilku lat obiektów Systemu Wypoczynku Rodzinnego Chaber. W zamyśle stwórców tej idei Chabry miały być sposobem na tanią franczyzę dla polskich przedsiębiorców i tanie noclegi dla Polaków.
Skutki: do wglądu w miesiącu wrześniu.
Luty
Śmierć w meksykańskim raju
Tajemnicza śmierć Polki, która pracowała jako muzyk na jednym z największych statków wycieczkowych świata „Allure of the Seas”. Statek odbywał rejs po Morzu Karaibskim. Kilkanaście dni później okazało się, że było to brutalne morderstwo popełnione przez Meksykanina.
Znaczenie: uświadamia kruchość życia, uświadamia też że wielu Polaków – w tym hotelarzy – pracuje na pokładach statków wycieczkowych - grupę tę szacuje się na ponad 20 tys. osób.
Marzec
Pierwszy Best Western w Warszawie
Jednemu z tuzów światowego rynku hotelarskiego – Best Westernowi, udało się po ok. 10 latach obecności w Polsce, zawiesić swój szyld na hotelu w stolicy. Jak pokaże cały rok ten symbol ekspansji sieci w Polsce nie okazał się jedynie symboliczny. Z drugiej strony PUHIT SA, właściciel pierwszego stołecznego Best Westerna, musiał zdjąć z obiektu logo Start Hotel, czyli rozwijanej przez siebie sieci hoteli ekonomicznych. Oznacza to że zagraniczne wygrało z krajowym. To, że do stolicy dotarł wreszcie Best Western, to jeszcze nic. Być może na naszych oczach powstaje pierwszy większy w Polsce właściciel obiektów, które działają lub będą działały pod szyldami różnych sieci. Mowa o PUHIT SA, który po eksperymentach z budowaniem własnej sieci – Start Hotele, wprowadził swój pierwszy obiekt do sieci międzynarodowej. Warto przyglądać się doświadczeniu, ponieważ w planach PUHIT-u jest budowa hotelu, który również będzie funkcjonował pod międzynarodową marką.
Znaczenie: pojawia się pierwsza większa grupa, która obok hoteli pod własną marką, oferuje markę zagraniczną, czyli wchodzimy w kolejny etap kształtowania polskiego rynku noclegowego.
Marzec
Kolejne podejście Wyndham Hotel Group
Podpisano umowę zgodnie z którą Wyndham Hotel Group, jedyna z 10 największych grup hotelowych świata nieobecna jeszcze w Polsce, wejdzie na nasz rynek i w ciągu najbliższych 5 lat chce mieć w Polsce minimum 10 hoteli funkcjonujących pod marką Super 8. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat Wyndham kilkakrotnie zapowiadał wejście do Polski i robił „przymiarki” do otwarcia swych pierwszych obiektów w Polsce. Bez skutku. Umowa z doskonale znającą realia polskiego rynku firmą Colliers, pozwala przypuszczać, że tym razem nie skończy się jedynie na zapowiedziach.
Znaczenie: umocnienie i zdynamizowanie trendu usieciowienia polskiego rynku.
Marzec
Kraków z Cracovią, a Cracovia bez hotelu
Orbis SA podpisał umowę o sprzedaży kolejnych starszych obiektów ze swojego portfolio – szczecińskiego Neptuna i krakowskiej Cracovii. Nabywca Cracovii – Echo Investment, do dziś zastanawia się co zrobić z takim nabytkiem. Bo jak się okazało po niewczasie, hotel został uznany za zabytek i nie można go zburzyć. Nie można też prowadzić w nim działalności hotelarskiej, bo taki jest zapis w umowie sprzedaży.
Znaczenie: narodowy niegdyś, a notowany obecnie na giełdzie i zdominowany przez Accor, operator hoteli, konsekwentnie wyzbywa się majątku mogącego ciążyć i na aktualnych wynikach operacyjnych, i w działalności operatora hoteli pod światowymi markami Accoru.
Kwiecień
Pierwszy ze zminimalizowaną obsługą
We Wrocławiu uruchomiono Puro Hotel. To pierwszy z kilku mających powstać do roku 2015 obiektów, które w zamian za nasycenie nowoczesnymi technologiami, posiadają zminimalizowaną obsługę, nie mają m.in. tradycyjnego recepcjonisty.
Znaczenie: duże dla kosztów prowadzenia obiektu, pośrednie – jeśli taka tendencja stanie się bardziej powszechna- dla liczby miejsc pracy w branży.
Kwiecień
Będzie kwitnął Golden Tulip
Oficjalne ogłoszenie powstania Louvre Hotels Group, stworzonego przez grupy hotelowe Louvre Hotels i Golden Tulip. Komunikat nowej spółki zapowiedział również dynamiczny rozwój i wprowadzanie na światowy rynek ok. 100 hoteli rocznie. W Polsce, w której ma pojawić się nieobecna jeszcze marka Golden Tulip, do roku 1016 ma powstać ponad 10 hoteli tej sieci.
Znaczenie: kolejne umocnienie i zdynamizowanie trendu usieciowienia polskiego rynku.
Maj
Znikające szyldy Choice Hotels
Marki Clarion i Quality, pod którymi od stycznia 2010 roku funkcjonowało sześć hoteli wchodzących dawniej w skład sieci hotelowej Hotel System, zaczynają znikać z obiektów. Inicjator budowy sieci - grupa deweloperska Salwator wycofała się z działalności hotelowej i odsprzedała swoje obiekty mniejszym inwestorom, w części tym, którzy byli już właścicielami jednostek mieszkalnych w hotelach. Nowi właściciele postanowili zaś zrezygnować ze współpracy z Choice.
Znaczenie: praktyczne wycofanie się z Polski Choice Hotels International, jednej z największych grup hotelowych świata, pokazuje, że obiekty posiadające wielu właścicieli słusznie nie są preferowane przez dużych międzynarodowych operatorów.
Czerwiec
Pierwszy dość spektakularny rebranding na polskim rynku: hotel Kyriad Prestige nie zmieniając właściciela, zmienił szyld na Golden Tulip. Szyld, a raczej zawieszony początkowo dość prowizoryczny, transparent z nową nazwą, wzbudził wiele szyderczych komentarzy. Jak się okaże za kilka miesięcy: ten się śmieje, kto się śmieje ostatni.
Znaczenie: formalne i marketingowe.
Lipiec – Sierpień
Norweski Sobieski zostaje amerykańskim Radissonem Blu
W lipcu norweska grupa kapitałowa Wenaasgruppen kupiła od spółki Warimpex i funduszu Europa Fund II hotel Jan III Sobieski w Warszawie. Spekulacje co do marki pod jaką będzie dalej funkcjonował hotel, ucięto już w sierpniu. Sobieski został Radisson Blu Sobieski Hotel, czyli wszedł w struktury belgijskiej grupy Rezidor. Żeby powiększyć to międzynarodowe „zamieszanie” dodamy tylko, że pierwszy hotel Radisson, który powstał w roku 1909 w Stanach Zjednoczonych, przyjął nazwę upamiętniającą żyjącego na przełomie XVII i XVIII w. francuskiego handlarza futer i podróżnika, działającego w Ameryce Północnej na terenie obecnej Kanady.
Znaczenie: jak widać, polskie hotelarstwo staje się coraz bardziej internacjonalistyczne, a raczej – bo to słowo jest dziś modne – globalne.
Wrzesień
Polskę jako część globalnego rynku dotknie ogłoszony we wrześniu kolejny rebranding. Tym razem chodzi o metamorfozę wchodzących w skład sieci Accor hoteli Etap na Ibis Budget, zaś hoteli Ibis na Ibis Classic. Niejako przy okazji Ibis stanie się najczęściej występującą w Polsce marką hoteli.
Znaczenie: sam rebranding niewielkie, natomiast zmiana strategii Accoru wygasza nadzieje wielu polskich hoteli na wejście do sieci Accor, jako niestandaryzowana marka All Seasons (po rebrandingu stała się Ibis Styles, jednak z nieco większymi od All Seasons wymaganiami).
Wrzesień
Chaber – Express?
Ponieważ sieć Chaber (patrz: styczeń) nie rosła w tempie ekspresowym, jej współwłaściciel – Polska Izba Hotelarstwa, złożył ofertę sprzedaży „konkurencyjnej” firmie ComfortExpress, rozwijającej franczyzę hotelową pod własną marką. ComfortExpress Chabra nie kupił, za to pierwszy i jedyny hotel Chaber zaczął działać w sieci ComfortExpress.
Znaczenie: chyba kres marzeń o nasadzaniu w Polsce Chaber-hoteli, co przy okazji spowoduje spadek i tak niskiego zainteresowania hoteli polskimi systemami franczyzowymi i zwrócenie uwagi na systemy międzynarodowe.
Październik
RT Monopol, należący do grupy PUHIT SA dołączył do sieci Best Western. To już trzeci, po Felixie i Portosie, hotel PUHIT-u pod marką Best Western. Tym samym BW, który od początku roku zwiększył swój stan posiadania w Polsce o 6 hoteli oferujących 655 pokoi, stał się najbardziej dynamiczną marką hotelową na naszym rynku. To nie koniec, bo posiadająca już 11 hoteli z niemal 1,3 tys. pokoi, sieć zapowiada jeszcze bardziej dynamiczny rozwój w Polsce. O ile kolejnym hotelom włączanym do sieci uda się utrzymać wzrost liczby gości napływających z systemu rezerwacyjnego Best Western, na podobnym poziomie, jak pierwszym. Co może okazać się nie takie znów łatwe.
Znaczenie: przykład dobrej oferty odpowiadającej na zapotrzebowanie hoteli niezależnych, dające w efekcie praktyczny, a nie teoretyczny wzrost obecności sieci międzynarodowych na naszym rynku.
Listopad
Ideal-Comfort Express
Pruszkowska sieć Comfort Express przejmuje operacyjnie całą sieć hoteli Ideal od państwowej spółki Investon. Sieć składa się aż z dwóch obiektów zlokalizowanych w Pruszkowie i Świebodzinie. Dzięki temu spółka matka Investonu – Tonagro ma kłopot z głowy, a Comfort Express rozwija sieć i dysponuje obiektem w mieście będącym jej kwaterą główną.
Znaczenie: znikome dla rynku jako całości.
Grudzień
Losowanie Euro 2012 i wybór baz pobytowych
Na początku miesiąca odbyło się losowanie grup na Euro 2012. W fazie grupowej nie zobaczymy wprawdzie w Polsce meczy z udziałem Anglików, Niemców, czy Holendrów, jednak mało drożny system komunikacyjny kraju, uniknie kompromitacji. Z drugiej strony – jak okazało się w kilkanaście dni po losowaniu – aż 13 z 16 uczestniczących w turnieju reprezentacji postanowiło urządzić swe centra pobytowe w Polsce.
Znaczenie: dobitnie pokazanie wysokiej jakości polskiej bazy noclegowej i znakomita reklama plus większy zarobek dla części obiektów.
Grudzień
Wchodzi rozporządzenie kategoryzacyjne
W połowie miesiąca weszło w życie rozporządzenie w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie. Przepisy wprowadzają klimatyzację w hotelach i motelach o standardzie czterech gwiazdek, dostęp do Internetu w hotelach i motelach o standardzie 2-5 gwiazdek oraz dostęp do telewizji w obiektach wszystkich kategorii. Rozporządzenie minimalnie łagodzi wymagania wobec moteli, co ma przyczynić się do wzrostu ich liczby w Polsce. Nie przynosi jednak oczekiwanego, czy też raczej pożądanego przez rynek, złagodzenia wymagań wobec hoteli najniższych kategorii, co mogłoby zaowocować wzrostem liczby hoteli poprzez poddanie się kategoryzacji obiektów funkcjonujących obecnie jako nieskategoryzowane.
Znaczenie: nieduże, w warstwie stymulowania rozwoju rynku, wprowadzenie obowiązku posiadania klimatyzacji, spowoduje z pewnością widoczny spadek liczby hoteli kategoryzowanych na 4 gwiazdki.
Drugie półrocze
Prezydencja Polski w Unii Europejskiej
W związku z przewodnictwem Polski w UE nasz kraj odwiedziło kilkaset delegacji z niemal 30 tys. urzędników z państw członkowskich. Chociaż klient „urzędowy” to dobry klient, który nie targuje się przesadnie, bo wydaje nie swoje pieniądze, a pieniądze nasze i innych podatników, to bezpośrednio zarobiły jedynie nieliczne obiekty.
Znaczenie: okazja do promocji Polski, polskiej turystyki i polskich hoteli – czy udało się ją wykorzystać, to się dopiero okaże.
Cały rok
Wyjście z kryzysu i oczekiwanie na kolejny kryzys
Rok 2011 miał być rokiem zdecydowanego odbicia się rynku po kryzysie z lat 2008-2010 i przez pierwsze sześć miesięcy takim zapewne był. Jednak kolejna fala recesji przyniosła spowolnienie dynamiki tego odbicia. Nie oznacza to, że rynek przestał się rozwijać, ale że rozwijał się wolniej.
Znaczenie: polscy hotelarze muszą przyzwyczaić się do prowadzenia biznesu w warunkach permanentnej niepewności, nieprzewidywalności i krótkotrwałości tradycyjnych cyklów ekonomicznych: koniunktura-dekoniuktura.
Prognozy na rok 2012
Pierwsze półrocze
Czekanie na Euro 2012
Pół rynku żyje nadzieją na Euro 2012, oczekuje na tą imprezę i przygotowuje się do niej. Drugie pół działa jakby nie działo się nic nadzwyczajnego. Fakt, cudu żadnego nie będzie, ale – jeśli wszyscy to Euro 2012 dobrze wykorzystamy, co jakoś kiepsko Redakcja „Hotelarstwa” widzi – te mniej lub bardziej uświadomione przygotowania będą łagodzić wpływ gospodarczej burzy poza granicami Polski. Potem, w kolejnych latach, możemy liczyć na nieco więcej gości zza granicy. Ale też bez przesady.
Znaczenie: doraźny zastrzyk gotówki dla niektórych, większy wpływ na tzw. nastroje i morale, niż wymierny wpływ na poprawę kondycji branży.
Cały rok
Arena condohoteli
W związku z niepewną sytuacją ekonomiczną bankowe źródła finansowania hoteli będą bardziej strumyczkiem niż rzeką. Taki okres, to czas condohoteli, których budowa jest finansowana przez  inwestorów kupujących poszczególne pokoje. Pierwszym sygnałem zaostrzenia konkurencji na tym rynku jest zapowiedź należącego do PKO BP dewelopera Qualia Development wybudowania siedmiu condohoteli pod marką Golden Tulip. Na odpowiedź nie trzeba było długo czekać, bo inny potentat tego rynku – Zdrojowa Invest – zapowiedział zakup kolejnych gruntów i zwiększenie portfolio realizowanych i planowanych inwestycji do 10. Obie spółki są wprawdzie duże, ale są tylko częścią condo-rynku tworzonego przez kilkanaście największych i kilkadziesiąt mniejszych i drobnych przedsięwzięć.
Zalecenie: jeśli chcesz kupić pokój w condohotelu, to zawsze pytaj nie tylko o okres gwarantowanego przychodu z pokoju, ale także o to co nastąpi potem, jeśli jesteś inwestorem, to postaw na szybką i skuteczną sprzedaż i trwaj przy prawnikach, którzy są w stanie skonstruować „wszech-zabezpieczającą” Cię umowę z klientami.
Cały rok
Partnerstwo marek, partnerstwo hoteli
Trwa mniej niż bardziej dynamiczna ekspansja dużych sieci hotelowych w Europie oraz europejskich w Europie. Polska jako część Europy mniej spenetrowana zarówno przez międzynarodowe, jak i rodzime sieci, również podlega tej ekspansji. Ostatnio szczególnie w segmencie ekonomicznym. Nie oznacza to, że o „głowy” wszystkich hoteli niezależnych ubiega się 4-5 kandydatów oferujących przyjęcie franczyzy lub oddanie się w zarządzanie. Jednak w przypadku szczególnie dobrych obiektów, bądź lokalizacji, jest tak w istocie. Z drugiej strony większość hoteli liczących na pozyskanie międzynarodowego, czy dobrego polskiego partnera, nigdy nie doczeka się ich zainteresowania. Będzie więc musiała sobie radzić albo sama, albo starać się budować partnerstwo z podobnymi im, często działającymi po sąsiedzku, a więc poniekąd konkurencyjnymi obiektami. I to jest trend, który silniej zaznaczy się w tym roku.
Zalecenie: szukajmy partnerów nie tylko wśród sieci, ale i innych obiektów niezależnych, jeśli już liczymy na sieci, to nie ulegajmy magii marki, ale pytajmy o konkretne wyniki operacyjne innych hoteli tych marek działających w Polsce.
Cały rok
Ceny, ceny, ceny… znów nie wzrosną
Mogłoby się wydawać, że w tym roku Euro 2012 powinny wzrosnąć ceny. Na pewno wzrosną ceny nośników energii, żywności a być może i kolejne podatki. Ponieważ podwyżki te dotkną wszystkich Polaków, w tym tych, którzy są gośćmi naszych hoteli, nie liczmy przesadnie na wzrost cen po których będziemy sprzedawali pokoje. Euro 2012 potrwa niespełna miesiąc, a potem żyć trzeba dalej. No i  obiektów, pokoi i łóżek cały czas przybywa w Polsce w sposób mało proporcjonalny do wzrostu przyjazdów turystów zagranicznych i wzrostu zasobności portfeli Polaków. Przygotujmy więc swe obiekty na spadki.
Skutek: patrz niżej.
Cały rok
Efektywność i oszczędność
Poprzedni kryzys i wzrastająca konkurencja najpierw wymusiły na hotelach szukanie prostych oszczędności, czyli cięć budżetów. W latach 2010-2011 modne stało się pojęcie Revenue Management, czyli zapewnienie optymalnych wpływów ze sprzedaży pokoi. Jednak to nie wszystko. Sztuka prowadzenia biznesu noclegowego, to składowa nie dwóch, ale kilkunastu czynników. Jednym z nich jest nie tyle ograniczanie, bo w  wielu hotelach nie ma już czego ograniczać, ale trzymanie kosztów na odpowiednio niskim poziomie. Wówczas powinna pojawić się „mocna” różnica między przychodami a niezbędnymi „wypływami”, która przynajmniej zbliży każdy hotel do uzyskania godziwego zarobku.
Warto: o tym pamiętać.
apsz